प्यार अलि खाँन
बृहत विजुवार साना–सहरी खानेपानी उपभोक्ता तथा सरसफाई संस्थाले प्यूठान नगरबासीलाई झिमरुक नदीको असुद्ध पानी खुवाउने गरेको पाईएको छ । नदीको अशुद्ध पानी सम्पवायल मार्फत पाउडरकै भरमा शुद्ध गराई पानी वितरण गर्दा नगरबासीको स्वास्थ्यप्रति गम्भीर खेलवाड भएको स्थानियहरु बताउँछन् । झिमरुक नदीको पानी पाईप मार्फत गेजबाङ्ग स्थित २ वटा सम्पवायलमा (पानी कुवा) खसालीएको स्थानिय मुकेश थापाले बताए । ‘सिधै पाईप जोडेर सम्पवायलमा झिमरुकको पानी खसालीएको छ ।’ थापाले भने, ‘पाईप तथा अव्यवस्थित बिजुलीको तारले दुर्घटना निम्त्याउने खतरा भयो ।’ छाडा रुपमा रहेको बिजुली तारले खोला नुहाउन जाने स्थानिय तथा पशुचौपायालाई जोखिममा पारेको स्थानियहरु बताउँछन । टाकुरामा रहेको फिल्टर मेशिन समेत प्रयोगविहिन अवस्थामा रहेको थापाले बताए । ‘फिल्टर बिनाको पानी खान बाध्य छौँ ।’ थापाले भने, ‘पानी शुद्ध गर्ने मेशिन हुँदाहुँँदै पनि पाउडर मार्फत मात्र पानी शुद्ध गरिनु अर्थपूर्ण छ ।’
अशुद्ध खानेपानीको सेवनले पानीजन्य रोगहरुको संक्रमण जस्तै झाडापखाला, आँउरोग देखापर्ने जिल्ला जनस्वास्थ्य प्रमुख विशाल सुवेदीले बताए । ‘वालवालिका, जेष्ठनागरिक र गर्भवति महिलामा थप जटिलता देखापर्न सक्छ ।’ सुवेदीले भने, ‘दिर्घकालिन रुपमा प्रयोग भैरहे खाँखा, छाला तथा टाइफाइड र जन्डिस समेत हुन सक्छ ।’
उता बृहतका अध्यक्ष मोहनसिंंह विष्ट भने खोलाको पानी कम्पाउण्डमा मात्र सिंचित गरेको दाबी गर्छन । २ वटै सम्पवायलमा पानीको सुकेकाले झिमरुकको पानी सम्पवायलमा खसालीएको तर उक्त पानी टंकीमा नतानिएको उनको भनाई छ । ‘सम्पवायलमा पानी हुँदा नजिकैको बोरिङ्गले पानी सिथिल गरि बढी फाल्ने अवस्था रहन्छ ।’ अध्यक्ष विष्टले भने ‘बोरिङ्गले पानी थोरै फाल्दा समस्या भयो र पानीको अभाव छ ।’ बिलिसिङ्ग पाउडरले पानीलाई शुद्ध गरिरहेको विष्ट बताउँछन् । खर्चिलो प्रविधि भएकाले प्राविधिककै सल्लाह वमोजिम फिल्टर मेशिन प्रयोगविहिन भएको विष्ट जिकिर गर्छन् ।
प्यूठान नगरवासीहरुले यतिबेला खानेपानीको समस्या भोग्दै आएका छन् । बृहतले नियमित खानेपानीको आपुर्ति गराउन नसक्दा समस्या गहिरिएको हो । प्यूठान नगरमा बृहत खानेपानीकै भरमा पर्ने उपभोक्ताहरुलाई मागको ६५ प्रतिशत मात्र खानेपानी आपुर्ति हुँदै आईरहेको छ । दैनिक ९ लाख लिटर खपत हुने नगरमा अहिले बढीमा ६ लाख लिटर मात्र पानी पठाउन सकिएको बृहतले बताएको छ । क्वाडी र टिकुरीमा निकट भविष्यमै थप सम्पवायल बनाउने योजना रहेको र केही प्रक्रिया समेत अघि बढेको बृहतले जनाएको छ । ‘२ फरक ठाउँमा थप सम्पवायल खनियो भने पानीको समस्या कहिल्यै हुँदैन ।’ अध्यक्ष विष्टले भने, ‘प्रदेश हुँदै नगरपालिका र हाम्रो सहकार्यमा काम अघि बढ्दैछ ।’
१ हजार ३ सय ६३ धारा वितरण गरेको बृहत खानेपानीले गेजबाङ्गगमा २ र विजुवारको भौँकामा रहेको सम्पवायल (कुवाबाट) पानी निकालेको छ । ११ वटा शाखा रिर्जव ट्याङ्की मार्फत पानीको वितरण गर्दै आएको बृहतले नगरपालिकाको वडा नं. १, २, ३, ४, ७ र वडा नं. ८ मा आँशिक रुपमा खानेपानी वितरण गर्दै आएको छ ।