• गृहपृष्ठ
  • समाचार
    • खेलकुद
    • राम्रो प्रदेश
    • समाज
    • पत्रपत्रिका
    • विश्व
    • मनोरञ्जन/कला
    • सूचना प्रबिधि
    • यौन र स्वास्थ्य
    • अचम्म दुँनिया
  • विचार
  • कुटनिती
  • कुराकानी
  • अर्थ र बाणिज्य
  • भिडियो
  • सिफारिस
×
मङ्गलबार, असार १७, २०८२
☰
    • गृहपृष्ठ
    • समाचार
      • खेलकुद
      • राम्रो प्रदेश
      • समाज
      • पत्रपत्रिका
      • विश्व
      • मनोरञ्जन/कला
      • सूचना प्रबिधि
      • यौन र स्वास्थ्य
      • अचम्म दुँनिया
    • विचार
    • कुटनिती
    • कुराकानी
    • अर्थ र बाणिज्य
    • भिडियो
    • सिफारिस

भर्खरै

पहिरोले शान्तिपुर–चोरकाटे पक्की सडक अबरुद्ध 

क्यानडामा ‘रामकृष्ण ढकाल साँझ’मा झुमे दर्शक, बचत रकम मन्दिरमा समर्पण

गुल्मीमा सुनचाँदी व्यवसायीको आन्दोलन चर्किदै

रुपन्देही–३ मा कात्तिक १७ गते उपनिर्वाचन हुने

मदवाका बासिन्दालाई सडकको राहत, मन्त्री रोज राणाप्रति धन्यवाद

शंकर बिसिको शब्दमा तीज गीत ‘साइली छोरी’ सार्वजनिक

क्वाडी–बाग्दुला सडक विस्तार हुँदै, संरचना हट्नेमा स्थानीय चिन्तित

प्युठानमा सर्वोदय माविको एसईई नतिजा उत्कृष्ट

बालबालिकाको लेखन सिप अभिवृद्धिका लागि नौबहिनीमा हस्तलेखन कार्यशाला

लोकप्रिय समाचार

  • १. सर्वोच्चले प्यूठान अस्पताल अध्यक्षको मनोनयनमा लगायो रोक, विष्ट पुनः अध्यक्ष नियुक्त

  • २. माण्डवी गाउँपालिकाद्वारा पहिरो पीडितका लागि ५० लाख बजेट प्रस्ताव

  • ३. ४९ करोडको बजेटले सरूमारानीको विकास यात्रामा गति थप्ने

  • ४. प्यूठानको बजेट चित्र : ‘फर्क युवा, बन उद्यमी’देखि ‘एक घर, एक धारा’सम्म

  • ५. किसानलाई मेसिनद्वारा धान रोप्न सिकाइँदै

  • ६. छत्रकोट-३ मा लुम्छा–हर्दिनेटा सडक कालोपत्रे सम्पन्न, स्थानीयमा उत्साह

  • ७. शिक्षा, स्वास्थ्य र कृषि केन्द्रमा राखेर झिमरुकको बजेट पारित

  • ८. नौबहिनीको बजेट : खेतबारीदेखि सडकबत्तीसम्म विकासको उज्यालो योजना

  • ९. रेसुङ्गाको महिमा गुञ्जिएको भजन ‘रेसुङ्गा जाऔं’ सार्वजनिक

  • १०. प्युठानमा आपतकालीन खाद्य बैंक स्थापना हुँदै

आदर्शबाट द्रव्य बन्दै राजनीति


  •   मङ्गलबार, फागुन १३, २०७६ मा प्रकाशित
  • सञ्जय रिजाल। समाजलाई निर्देशन गर्ने प्रणाली राजनीति हो।हामी मानवको ऐतिहासिक सांस्कृतिक अवस्था हे¥यौ भने मानिसका सम्वन्धहरुलाई सहयोग गर्न संस्कृति निर्माण भयो । समूहगत रुपमा घुमन्ते अवस्थामा रहेको मानव जातीको एक ठाउँमा स्थिर भएर रहन थालेपछि परिवारको संख्या बढ्न थाल्यो । परिवारको व्यवस्थापनको लागि खानपिनदेखि लिएर बसोवाससम्मको चाँजोपाजो मिलाउनुपर्ने भयो । एकै ठाउँमा बस्दा त्यहाँ कुन कुन खानेकुरा पाइन्छ । कुन कुन जनावरलाई रत्याएर त्यसको प्रयोगबाट खेतीपाती गर्न सकिन्छ गर्न सकिन्छ ? भन्ने कुरामा मानिसले अनुसन्धान तथा प्रयोग गर्न थाल्यो । हरेक कुराको प्रयोग र अनुसन्धानबाट विभिन्न प्रविधिहरुको मानिसले प्रयोग गर्दै आयो । त्यही प्रविधिको प्रयोगले मानिसको दैनिक जीवनलाई भौतिक रुपमा सजिलो बनायो । मानिस यस्तो प्राणी हो भौतिक रुपले मात्र सन्तुष्ट भएर पुग्दैन । उसलाई आध्यात्मिक सुख वा खुशी पनि चाहिन्छ । एउटा मानिसलाई काम गर्न प्रोत्साहित गर्ने कुरा भनेको उसको त्यो काम प्रतिको भोक हो । त्यो भोक जगाउन भौतिक सुख भन्दा पनि आध्यात्मिक चिन्तनले बढि सहयोग गर्छ ।
    दर्शनशास्त्री माक्र्सले भौतिक पदार्थलाई जोड दिएर कम्युनिष्ट दर्शनको विकासमा महत्वपूर्ण योगदान दिए । समाज विकास क्रमलाई भौतिक कुरासँग जोडे । भौतिक विकास भनेकै विकास हो र यही आधारमा राजनैतिक शासन प्रणालीको विकास हुने माक्र्सको तर्क छ । तर माक्र्सले भनेजस्तो अहिले समाज विकास र राजनैतिक शासन प्रणालीबीच त्यति तालमेल देखिदैन । यसो हुनुमा कम्युनिष्ट शासकहरुले माक्र्सको विचारलाई सही रुपमा लागू वा प्रयोग गर्न सकेनन् वा उनीहरुको शासन प्रणालीमा भौतिक सुख हावी भयो । नागरिक र शासकबीचको दुरी बढ्न गयो । नागरिकहरुले नै कम्युनिष्ट शासन प्रणालीप्रति अविश्वास गर्न थाले । त्यसो भएको कारण सोभियत रुसमा कम्युनिष्ट शासनको पतन भयो । अहिले संसारभर कम्युनिष्ट शासन प्रणाली कमजोर तथा धराशायी बन्दै गइरहेको छ ।
    भौतिक सुखको सबैभन्दा खतरनाक कुरा भनेको व्यक्तिमा अहंकार बढाइदिन्छ । हुनतः अध्यात्मिक शक्तिले पनि अहंकार त नबढाइदिने होइन । हामीले हाम्रो धार्मीक ग्रन्थ रामायणलाई हे¥यौ भने रावण आध्यात्मिक शक्तिको प्रयोगबाट भौतिक सुख प्राप्त गर्न चाहन्थ्यो । उसले आप्mनो राज्यको वैभव देखाउन आप्mनो ताकतलाई गलत ठाउँमा प्रयोग ग¥यो । उसको विनाश भनेकै भौतिक सुखको भोक र त्यसको अहंकार नै थियो । तर गौतम बुद्ध राजपरिवारमा राजकुमारको रुपमा जन्मे पनि उनले कहिल्यै भौतिक सुखको लोभ गरेनन् । राज्यको शक्ति, बैभवलाई लत्याएर भिक्षु बने । अध्यात्मको खोजी गरे । अहिले गौतम बुद्धको सन्देश अजर अमर रुपमा रहेको छ ।
    भौतिक र अध्यात्म दुवै कुराको मानिस दास हो । यी दुवै कुरा मानिसको चेतन वा अर्धचेतन मनमा व्याप्त छ । मानिसलाई भौतिक सुख पनि चाहिएको छ र अध्यात्म पनि । विभिन्न बैज्ञानिकहरुले भौतिक सुखको लागि विभिन्न प्रविधिको आविष्कार गरे । जुन आविष्कारले मानव जीवन सहज बनाइदिएको छ । त्यस्तै गौतम बुद्ध जस्ता दर्शनशास्त्रीहरुले अध्यात्म दर्शन विकास गरे । अहिंशा तथा मानिसलाई अनुशासनमा राख्न अध्यात्म शक्तिको विकास गरे । समाज विकासमा बैज्ञानिकको जस्तै गौतम बुद्ध जस्ता धार्मिक प्रवर्तकहरुको महत्वपूर्ण भूमिका छ ।भौतिक सुख प्राप्त गर्न जति सहज छ त्यसको तुलनामा आध्यात्मिक सुख प्राप्त गर्न कठिन छ । भौतिक सुखले हाम्रा जनइन्द्रियलाई प्रभाव पार्छ भने अध्यात्म सुखले हाम्रो मुटु र दिमागलाई ।
    पछिल्लो समय समाजमा भ्रष्टाचार व्याप्त छ । समाजमा भएको भ्रष्टाचार राजनीतिदेखि लिएर प्रशासन यन्त्र हुँदै समाजका सबै अंगमा जरो गाडेको बताइन्छ । यस हुनुमा पनि भौतिक सुखको ठूलो भूमिका छ । त्यसरी भ्रष्टाचार गरेको पैसा मानिसले के काममा प्रयोग गर्छ ? त्यो बारेमा सोधखोज गर्नुपर्ने हुन्छ । पहिले राजनैतिक तहमा हुने भ्रष्टाचारको कुरा गरौं – हामीकहाँ आवधिक रुपमा निर्वाचन हुने गर्दछ । त्यो आवधिक रुपमा जसले धेरै पैसा खर्च गर्न सक्यो उ निर्वाचित हुने सम्भावना बढि छ । पैसाले मतदाताहरु किन्न राजनैतिक दलको नेताले भ्रष्टाचार गर्छ । राजनैतिक दललाई निर्वाचनको बेला प्रशस्त पैसा चाहिन्छ । त्यो पैसाको उसले जोहो गर्न सक्यो भने मात्र उ राजनीतिमा टिकिराख्ने सम्भावना हुन्छ । यदि उसले त्यसो गर्न सकेन भने उ राजनीतिमा टिक्नै सक्दैन । मतदातालाई क्षणिक भौतिक सुख दियो भने पाँच वर्ष लुट्न सकिन्छ भन्ने राजनैतिक दलको नेताको व्यवसायीक सोच विकास हुन थालेको छ । भौतिक सम्पति धेरै भएको व्यक्ति समाजमा पूज्य छ । उसले त्यो सम्पत्ति कसरी कमायो भन्ने सोधखोज गरिदैन । यसले गर्दा सबैभन्दा छिटो पैसा कमाउन भ्रष्टाचार सजिलो तरिका बनेको छ । यसतर्फ भ्रष्टाचार गर्ने र भ्रष्टाचारतर्फ आकर्षित हुनेको ठूलै संख्या अहिले देख्न सकिन्छ ।
    मुलुक संघीय संरचनामा गएपछि धेरैलाई लागेको थियो अब सुशासन कायम हुन्छ भन्ने तर त्यस्तो अवस्था देखिएन । यसो हुनुमा पनि राजनीतिकर्मीहरु आप्mनो ठाउँको विकास भन्दा पनि भौतिक सुखमा रमाएको देख्न सकिन्छ । अहिले भ्रष्टाचार गर्ने पात्रहरु वृद्धि भएका छन् । सबैभन्दा जनता नजिक भएको स्थानीय सरकारमा पनि भ्रष्टाचार मौलाएको समाचारहरु प्रकाशमा आइरहेका छन् । स्थानीय तहहरुको सवारी साधन मोह । मुलुक संघीय संरचनामा गइसकेपछि इतिहासमै पहिलोपटक धेरै यातायातका सवारी साधनहरु खरीद भएका छन् । नागरिकलाई सेवा प्रवाहको लागि सवारी साधन आवश्यक पनि होला । तर सवारी साधन खरीद गर्न जस्तै त्यो स्थानीय तहमा सबैभन्दा अप्ठेरो अवस्थमा रहेका जनतालाई कति तहले सहयोग गर्न सके त्यो प्रमुख कुरा हो । स्थानीय तहमा देखिएका भ्रष्टाचारजन्य गतिविधिले संघीयताको समेत उपहास गर्न थालेको देखिन्छ ।
    स्थानीय तहहरु अहिले आप्mनो सुविधा बढाउन प्रदेश सरकारमा लविङ्ग गरिराखेका छन् । प्रदेश सरकारले पनि कानुन बनाएर स्थानीय तह, जिल्ला समन्वय समितिका पदाधिकारीहरुको सेवा सुविधा बढाइरहेका छन् । उनीहरुले आप्mनो भौतिक सुःखको लागि जस्तै जनताको सुःखको लागि पनि काम गर्नुपर्ने हो त्यसो हुन सकिरहेको छैन । राजनैतिक दलबाट प्रतिनिधित्व गर्ने स्थानीय तहका पदाधिकारीहरु नै भ्रष्टाचारमा संलग्न हुन थालेपछि त्यसको जनस्तरसम्म पनि नकारात्मक प्रभाव पर्न थालेको छ । भ्रष्टाचारको सिको उपभोक्ता समितिमा पनि भइरहेको छ । सरकारी कामलाई नागरिकहरुले सहयोग गर्ने स्थिति सिर्जना हुन सकिरहेको छैन । योजनाहरुमा भ्रष्टाचारजन्य क्रियाकलाप बढ्न थालेपछि उमभोक्ताहरुको चासो योजनाहरुमा पर्न छाडेको छ । यसले गर्दा बल्लतल्ल हुने विकास निर्माणका कामहरु पनि गुणस्तरीय हुन सकिरहेका छैनन् ।
    भ्रष्टाचार र भौतिक सुखबीचमा नजिकको सम्वन्ध छ । भौतिक सुख भित्र शक्तिको सुख पनि छ । राजनीतिमा धेरै शक्ति हुन्छ । विभिन्न क्षेत्रलाई नियन्त्रण गर्न सकिने । जुन देशमा कानुन कमजोर छ नेता बलिया छन् त्यो देशमा समतामूलक विकास हुन सक्दैन । विकास निश्चित प्रणालीमा भन्दा पनि नेताको तजविजमा हुने गरेको छ । विकासमा आग्रह, पूर्वाग्रह र दुराग्रह देखिने गरेको छ । गलत गर्ने व्यक्तिहरु केही रकम खर्च गरे तथा कुनै दलको नजिक पुगे सजायबाट उन्मुक्ति हुने अवस्था छ । शासन प्रणालीमा मात्र होइन विकासमा समेत अराजकता देखिन थालेको छ । यसो गर्न सक्ने क्षमता राख्नेहरु भौतिक सुखमा रमाइरहेका छन् भने । यसो गर्न नसक्नेहरु पनि कुनै दिन मैले त्यो सुख प्राप्त गर्न सक्छु भन्ने आसै आसमा त्यस्तै समाजमा रमाइरहेका छन् ।
    राजनैतिक दलमा अहिले नेतृत्व छनौट विचार सिद्धान्त, कर्मका आधारमा भन्दा भौतिक शक्तिका आधारमा छनौट हुने गरेको देखिन्छ । दलहरुले लोकतन्त्रको जति दुहाइ दिए पनि आप्mनै दलभित्र समेत लोकतन्त्रको अभ्यास गर्न सकेका छैनन् । व्यक्तिगत रुपमा शक्ति हत्याएर निरंकुश शैलीले शासन गर्न लोभिएका छन् । नेताहरुको भौतिक सुखलाई अहिले सचेत नागरिकहरु नियन्त्रण गर्न प्रयत्न गरिरहेका छन् सामाजिक सञ्जालको माध्यमबाटै भए पनि । त्यो सामाजिक सञ्जाल भौतिक सुख प्राप्त गर्न नेतालाई बाधक बनेपछि त्यसलाई पनि नियन्त्रण गर्ने दाउमा छन् ती नेताहरु ।
    अहिले राजनैतिक नेतृत्व मात्र होइन व्यापारी, उद्योगी, ठकेदार सबै व्यवसायीक मर्यादा कायम राख्ने भन्दा पनि क्षणिक रुपमा आम्दानी गरेर भौतिक सुख प्राप्त गर्नेमा छन् । समाजमा उच्च हैसियत बनाएकाहरु नै यसरी गलतै काम गरेर भए पनि भौतिक सुख प्राप्त गर्न थाले पछि आम रुपमा भ्रष्टाचारको नकारात्मक सन्देश जान थालेको छ । यो निकै चिन्ताको विषयमा हो । अहिले समाजको तल्लो तहसम्म पनि भ्रष्टाचारको जालो फिजिइसकेको छ । यो जालोलाई तोड्नको लागि भौतिक हैन नागरिकलाई आध्यात्मिक तथा नैतिक शिक्षाको खाँचो छ।हामीले समाजलाई आध्यात्मिक वा नैतिक बनाउन सक्यौ भने त्यहीबाट उत्पादन हुने राजनीतिक प्रणालीलाई द्रव्य होइन आदर्शमा स्थापित गर्न सक्छौं ।
    लेखक प्युठानबाट प्रकाशीत हुँदै आएको माण्डबी राष्टीय साप्ताहिकका प्रकाशक/सम्पादक हुनुहुन्छ।

    Advertisement

    मङ्गलबार, फागुन १३, २०७६ मा प्रकाशित
    तपाईको प्रतिक्रिया

    सम्बन्धित समाचार

    गौमुखीमा गोमायु चिलदेखि स्वर्गचरीसम्म २१७ प्रजातिका चरा भेटिए
    प्यूठानको बजेट चित्र : ‘फर्क युवा, बन उद्यमी’देखि ‘एक घर, एक धारा’सम्म
    प्यूठानमा एक पालिका एक खेलमैदान योजना अलपत्र
    ब्याट नपाएका केशव, बलिङ चम्काएको शुभम
    गौमुखीमा निःशुल्क घर बीमा, पहिलो लाभग्राहीलाई बिमा भुक्तानी
    कांग्रेस कपिलवस्तुद्वारा लुम्बिनीका आफ्नै मन्त्रीहरू बहिष्कार

    लोकप्रिय

    • १.
      सर्वोच्चले प्यूठान अस्पताल अध्यक्षको मनोनयनमा लगायो रोक,

    • २.
      माण्डवी गाउँपालिकाद्वारा पहिरो पीडितका लागि ५० लाख

    • ३.
      ४९ करोडको बजेटले सरूमारानीको विकास यात्रामा गति

    • ४.
      प्यूठानको बजेट चित्र : ‘फर्क युवा, बन

    • ५.
      किसानलाई मेसिनद्वारा धान रोप्न सिकाइँदै

    • ६.
      छत्रकोट-३ मा लुम्छा–हर्दिनेटा सडक कालोपत्रे सम्पन्न, स्थानीयमा

    भर्खरै

    • १.
      पहिरोले शान्तिपुर–चोरकाटे पक्की सडक अबरुद्ध 

    • २.
      क्यानडामा ‘रामकृष्ण ढकाल साँझ’मा झुमे दर्शक, बचत रकम मन्दिरमा समर्पण

    • ३.
      गुल्मीमा सुनचाँदी व्यवसायीको आन्दोलन चर्किदै

    • ४.
      रुपन्देही–३ मा कात्तिक १७ गते उपनिर्वाचन हुने

    • ५.
      मदवाका बासिन्दालाई सडकको राहत, मन्त्री रोज राणाप्रति धन्यवाद

    • ६.
      शंकर बिसिको शब्दमा तीज गीत ‘साइली छोरी’ सार्वजनिक

    • ७.
      क्वाडी–बाग्दुला सडक विस्तार हुँदै, संरचना हट्नेमा स्थानीय चिन्तित

    • ८.
      प्युठानमा सर्वोदय माविको एसईई नतिजा उत्कृष्ट

    Logo
    अनुज मिडिया प्रा. लि.द्धारा संचालित
    सूचना विभाग दर्ता नंः १५५०/०७६-७७
    • अध्यक्ष: सलिम मिया
    • निर्देशक : अर्जुन बिक
    • सम्पादक : सनिउल्ला धोबी
    • Pyuthan, Nepal
    • 9857833028
    • Kamanadaily@gmail.com

    सोसल मिडिया

    • Follow us on Facebook

    • Subscribe us on Youtube

    Copyright ©2025 Kamana Daily | All rights Reserved.
     Website By :  FineCreation