अनुज पछाई, प्यूठान । जिल्लामा व्यावसायिकरूपमा तरुलको खेती अझै हुनसकेको छैन । कन्दमुलअन्तर्गत पर्ने तरुलका लागि अझै पनि वनकै भर गर्नुपर्ने बाध्यता छ ।तर माघेसङ्क्रान्तिमा तरुल तथा चाकु खानैपर्ने हिन्दू परम्परा रहेकाले तरुलको व्यापार पनि फस्टाएको हो ।
जमिनमुनि फल्ने फल रहेकाले तरुलमा कुनै विषादी हुँदैन । यसमा रोग तथा किराको आक्रमणसमेत नहुँदा खानका लागि उपयुक्त भएकाले पनि तरुलको माग बढेको हो ।
प्यूठानका बजार क्षेत्रमा जङ्गल र खेतबारीमा उत्पादित तरुल तथा सखरखण्डको माग प्रशस्त छ । तरुल उसिनेर, आगोमा पोलेर तथा तरकारीका रूपमा खाने चलन छ । माघेसङ्क्रान्तिका अवसरमा सामाजिक तथा सांस्कृतिक महत्वका कारण पनि तरुल खाने चलन छ ।
प्यूठान नगरपालिका–४ का रिता केसीले पछिल्ला दुई दिनको अवधिमा १०० किलो तरुल र सखरखण्डको व्यापार गरेको बताउनुभयो । पहिला तरुलको माग यति धेरै थिएन, मकरसङ्क्रान्तिका अवसरमा बजारमा तरुलको माग बढेको छ । उहाँले भन्नुभयो, “ अन्य तरकारीभन्दा तरुल बिक्री बढी छ ।”
प्यूठान नगरुपालिका ८ बाग्दुलाका तरकारी व्यवसायी भुमा घर्तिले तरुलको मागअनुसार पूर्ति गर्न समस्या भएको बताउनुभयो । बाग्दुला बजारमा स्थानीय जङ्गल तथा खेतबारीमा उत्पादित तरुल बिक्रीका लागि राखिएको छ । अहिले दैनिक ५० किलोभन्दा बढी तरुल बिक्री हुँदै आएको उहाँको भनाइ थियो । मकरसङ्क्रान्ति नजिकै आएपछि दैनिक ५० किलोग्रामसम्म तरुल बेच्न थालेको घर्तिले बताउनुभयो।
प्यूठान नगरपालिका ५ जुम्रिकाडाका सुवाश बिश्वकर्माले अहिले गाउँमा उत्पादित तरुल पयूठानको विजुवारमा थोक मूल्यमा बिक्री गर्दै आउनुभएको छ । गाउँमा उत्पादित तरुल उहाँले विजुवारमा मात्र २ क्विन्टल बिक्री गरी आम्दानी गर्नुभएको छ । थोक रु १२० मा बिक्री हुन्छ । वनमा फलेको तरुल खनेर बजारमा बिक्री गर्नेहरु पनि अहिले कमी छैन । डोकोमा बोकेर एक किलोग्रामका पोकामा तरुल हातमा झुण्ड्याएर बिक्री गर्नेहरूले पनि दैनिक राम्रो आम्दानी गरेका छन् ।
प्रतिकिलो रु १२० देखि रु १५० सम्म तरुल बिक्री हुन्छ । दैनिक १५ देखि २० किलोग्राम बिक्री हुँदै आएको प्यूठान नगरपालिका ३ सेपुङका हिम्मत खडकाले बताउनुभयो । प्यूठानको पूर्वी क्षेत्रमा उत्पादित तरुल जिल्ला बाहिर दाङ,कपिलबस्तु,बुटवल,नेपालगञ्ज लगायतको सहरमा बिक्रि हुने गरेको छ । व्यावसायिक तरुल खेतीप्रति स्थानीय सरकारको चासो देखाइएको छैन ।
