अनिल खत्री, गुल्मी । हिन्दु नारीहरुको महान पर्व हरितालिका तिज गुल्मी जिल्लामा पनि हर्ष उल्लासपूर्ण रुपमा नाएका छन् । पछिल्ला केहि वर्ष कोरोना महामारीले गर्दा बिभिन्न ठाउँमा भेला मनाउन नपाएका नारीहरु यसवर्षको तिज भने हर्ष उल्लासले मनाएका हुन् ।
तीज पर्वको अवसरमा गीतका माध्यमबाट महिलाहरुले आफुले भोगेका सुख दुखका बेदनहरु पोख्ने प्रचल रहि आएको छ । गुल्मी लगायत पश्चिम तिर यस्ता भाकाहरु वढि प्रचलनमा रहेका छन् ।
महिलाहरु तिज सम्बन्धी गीत, गाएर आफ्नो मनभित्रको बह पोख्ने गर्दछन् । कर्मघरमा पाएका दुखःकष्ट अफना साथीसंगीहरुसँग भेट भएर गाउने प्रचलन रहि आएको छ ।
गुल्मीमा साउन लागेसँगै गीतका गीत सहितका मादलको आवजहरु गाउँघर घन्कीने गर्दछन् । पछिल्लो समयमा तीजमा उत्याउलो खालको सँस्कृति भित्रिन थालेको छ ।
पहिले तिजको बेला बिभिन्न मन्दीर, मैदानमा भेला भएर वर्षौ देखि टुटेका छुटेका साथी संगिनी भेट भएर नारी बेदनाले भरिएका गीतहरु गाएर मनाउने प्रचल बिस्तारै इतिहास बन्न थालेको छ ।
अहिले हाम्रो समाजमा सासुले बुहारीलाई दुख दिने जस्ता घटनासमाजमा हटदै गएकाले केहि परिर्वतन आएपनि गीत गाउने बाहनामा नयाँ पन ल्याउन संस्कृतिलाई नै धरापमा लैजानू प्रति धेरैको चिन्ता छ । पहिले तिजका गीतमा सासूले बुहारीलाई दिएका दुखः तिजका गीतबाट आफना साथीसंगीलाई सुनाउने प्रचलन रही आएको थियो।
पहिलेका गीतमा ः ‘हाम्रा बाबाले घर छान्न जानेन दाङ छोडी प्यूठान, प्यूठानमा काम दुखःरहीछ आमा बरिलै लिउ आमा घिउ खान’ यो गीतको शब्द पुराना भाका मध्येको प्रचली शब्द हो । यसले नारीले दुखःपाको भाव बोकेको छ ।
यस्ता गीत अहिले सुन्न पाइदैनन् । तिजका गीतमा गाइने गीत मध्ये यो गीत पनि नारी भावमा बहकीएको शब्द भाव छ ।
तिजको अबसरमा सकि नसकी मिठो खाने राम्रो लगाउने र गरगहना एवम् फेसन प्रदर्शन गर्नेगर्नाले तीजको संस्कृतिलाई विकृतिका रुपमा लैजान थालेको हो । हिमालयकी पुत्री पार्वतीले महादेव पति पाउनका लागि कठोर ब्रत गरी आफ्नो कामना पूरा गरेको धार्मिक कथनअनुसार यो पर्व मनाइँदै आएको हो ।
पानी समेत नखाई ब्रत बस्नुपर्ने हुनाले अघिल्लो दिन बेलुकी नै विभिन्न परिकार तथा मिष्ठान्न तयार गरी व्रतालुहरुले दर खाने प्रचलन छ । तिजको अबसरका झण्डै एक महिना पहिलेबाट बिभिन्न समुह बनाई पार्टी प्यालेस, खेल मैदानमा भेला भइ दर खाने प्रचलन पछिल्लो समय यता अलि बढि रहेको छ ।
