जीवन न्यौपाने, नवलपरासी ।स्वच्छ र सफा खानेपानीको सहज आपूर्ति आफ्ना नागरिकका लागी घरघरमा पुर्याउनु राज्यको प्रमुख दायित्व हो भने सफा पानी पिउन पाउनु हरेक नागरिकको नैसर्गिक अधिकार पनि हो । तर पश्चिम नवलपरासीको सुनवल नगरपालिका वडा नम्बर ११ र १२ का स्थानीय बासिन्दाहरु हरेक वर्ष बर्खायाम सुरु भएदेखी दुसित पानी खान बाध्य छन् ।
सुनवल नगरपालिकाको वडा न ११ मा पर्ने रामनगर बृहत खानेपानी संस्थामा आवद्ध केरवानी, जर्घाहा, प्रतापपुर र भुमहीका झन्डै १ हजार घरघुरिले हरेक वर्षको बर्खायाम सुरु भए देखी धमिलो पानी पिउनुपर्ने बाध्यतामा छन् । वडा न ११ मा पर्ने जगिकुटी खानेपानीको मूलबाट वितरण हुँदै आएको खानेपानीमा यस्तो समस्या देखिएको हो । वडा न ११ का स्थानिय गोपाल घिमिरे “हरेक वर्ष बर्खासुरु भए लगत्तै धारामा धमिलो पानी आउने गरेको र त्यहि पानी आफूहरु पिउन बाध्य रहेको” बताउछ्न । त्यस्तै अन्य स्थानीयहरुले पनि बेला बेलामा सामाजिक सञ्जालको प्रयोग मार्फत धमिलो खानेपानी वितरण गरेको भन्दै खानेपानी उपभोक्ता समितिप्रति रुष्ट देखिन्छन् । सोहि खानेपानीको मर्मत सम्भारका लागी भन्दै चालु आर्थिक वर्षमा मात्रै सुनवल नगरपालिकाले २० लाख रुपैयाँ र खानेपानी डिभिजन कार्यालय बुटवलबाट ५ लाख रुपैयाँ बजेट बिनियोजन भएको थियो । सो रकम रामनगर बृहत खानेपानी आयोजना सस्थाले योगिकुटिमा मुहान थप, ट्याङ्की मर्मत संम्भार, सरसफाई तथा रङरोगनका निमित्त खर्चिएको सोहि संस्थाका उपाध्यक्ष बिष्णु अर्यालले बताए । उनले भने “स्थानीयले धमिलो पानी पिउन बाध्य भएको यथार्थ हो । हरेक बर्खायाममा यो समस्या देखिदै आएकोमा आफूहरु पनि गम्भीर छौं ।” तर आफूहरुले चासो देखाउंदा देखाउंदै पनि बजेट अभावमा समस्या समाधान हुन नसकेको उनको तर्क छ । उनका अनुसार जोगिकुटी खानेपानीको मूल मुहान २ पहाडको बिचबाट बग्ने हुँदा भौगोलिक असहजताका कारण त्यसलाई सिधै ३ किलोमीटरको दुरीसम्म बांध बनाएर ट्याङ्कीमा पानी संङ्कलन गरिएको छ । सो बांधबाट बगेको पानीमा पहाडबाट बर्खायाममा पहिरो खस्ने तथा फोहोर पानीको भेल सिधै बांधमा मिसिन आएको र बांधमार्फत संङ्कलन गरिएको पानीको ट्याङ्कीमा फिल्टर जडान गर्न बजेटको अभाव भएकाले उक्त समस्या समाधान गर्न नसकिएको उनको भनाई छ । उनले सो समस्या समाधान गर्नकालागी मात्रै झण्डै साढे २ करोड बजेटको आवश्यक पर्ने बताए । साथै उनले निकट भविष्यमा सो समस्या समाधानका लागी नगरपालिका पनि सकारात्मक भएको जनाउदै प्रदेश र संघिय सरकारले पनि यसबारे चासो देखाउन आग्रह गरे ।
त्यस्तै सुनवल ११ भंडरीमा कार्यालय रहेको अंधेरी खोला खानेपानी संस्थामा आवद्ध झन्डै ८ सय सेवाग्राही पनि गत बैशाख देखी दुर्गन्धित पानी पिउन बाध्य भएका छन् । सो खानेपानी संस्थामा पनि बिगतका वर्षहरूमा बर्खायाम सुरु भएसङ्गै धमिलो पानी आउने समस्या व्याप्त थियो । सोहि समस्या समाधानका लागी भन्दै संस्थालाई चालु आर्थिक वर्षमा नगरपालिकाको डिपिआर सहित २५ लाख रुपैयाँ बजेट र प्रदेश ५ सरकारको १५ लाख रुपैयाँ बजेट अनुदान सहयोग मार्फत पाइप बिस्तार, इनटेक ड्याम निर्माण, चेम्बर जडान, फिल्टर जडान तथा सरसफाइ र मर्मतका लागी बिनियोजन गरिसकेको र सो सबै निर्माणमा ५० लाख रुपैयाँ भन्दा बढी रकम खर्च भएकोमा नपुग रकम प्रदेश ५ सरकारले सहयोग गर्ने सहमती भएको सो सस्थाका अध्यक्ष राजकुमार श्रेष्ठले जानकारी दिए । सो निर्माण पछि धमिलो पानी आउने समस्या झन्डै ८० प्रतिशत न्यूनीकरण त भयो तर त्यसलगत्तै पानीमा गन्ध आउने समस्या थपिएको छ । श्रेष्ठका अनुसार पानीको मुहानमै कुनै दुर्गन्ध छैन तर मुहान वरिपरि रहेको जलुका झार रहेकाले सोहि झारबाट दुर्गन्ध आएको उनको भनाई छ ।
यससङ्ग सम्वधित विज्ञ पनि प्रत्यक्ष पानीको मुहानमै पुगेर त्यसको अवलोकन गरेको र नयाँ पाइप बिस्तार र चुनको मात्रापनी पानीमा बढी रहेकाले सो समस्या आएको हुन सक्ने बिज्ञले आफुहरुलाई वताएको श्रेष्ठको भनाई छ । सुरुवाती दिनमा भन्दा पछिल्लो दिनमा पानीको दुर्गन्धमा कमि आएको र विस्तारै सो समस्या आफै समाधान हुने श्रेष्ठले वताए ।
फाईल फोटो