राम बहादुर बिश्वकर्मा, प्युठान । प्युठान नगरपालिका ९ मरन्ठाना गुरिगाउका च्यामे सुनार ८७ वर्ष पुगे । उमेरका हिसाबले आराम गर्ने समय हो उनको। च्यामेको जोसमा भने अझै बुढ्यौलीपन देखिँदैन। उनमा अझै पनि युवाको झैं जोसजाँगर कायमै रहेको प्रस्ट देखिन्छ। खडेरीको यो टन्टलापुर गर्मीमा पनि खेत जोत्नमा ब्यस्त छ्न उनी। हरेक बिहान घरको काम भ्याउछन र त्यसपछी गोरु नार्न हतारिन्छिन् । हलो र जुवा बोकेर उनी घर नजिकैको खेततिर लाग्छन्, अनि पो मेलो सुरु हुन्छ। जहाँ उनले दिउँसो अबेलासम्म बारी जोत्नु पर्छ । घरको काम भ्याएर खेत जोत्न जानु यस बस्तिमा च्यामे जस्तै थुप्रै पुरुषको दैनिकी हो । गुरिगाउबाट स्यालपाखा जाने बाटो छेउमै बाल बिध्या मा बि छ । बिध्यालयमा ७ सय जना बिध्यार्थी पढछन् । बृद्ध हजुरबुबाको कम्मरमा दिनहुं खुर्पेटो, कम्मरमा सेतो पटुकी ,शिरमा ढाका टोपी लगाएर बर्सेनि खेतमा घोटिएको देख्दा बिध्यार्थी,शिक्षक शिक्षिका र स्थानीय दङ्ग पर्छन् । ‘ बृद्ध उमेरका च्यामे जो गाउँमा हलो जोत्ने बा को रूपमा चिनिन्छन। बाल्यकाल देखि नै ७/८ वर्षको उमेरमा हलो जोत्न सिकेका थिए । वर्षौंसम्म हिउँद र बर्खामा हलो जोतेको उनले त्यसबेला बाध्यताले नै यस्तो काममा लाग्नुपरेको बताए। उनका बाबु पनि सानै देखि यहि पेशामा लागेको सुनाउदै उनले भने ‘ हलो जोत्दै गर्दा बा ले धौ भयो,छोरा मलाई पालो देउ भन्नुहुन्थ्यो’उनले भने त्यसपछी अहिले सम्म हलो समाउनुपर्यो,दुखले कहिलै छोडेन । बाबुको मृत्युपछि परिवारमा गर्जो टार्ने पेसा ‘खेतीपाती’लाई अघि बढाउनुपर्ने जिम्मेवारी च्यामेको काँधमा आइलाग्यो । ‘मेरा दुई छोरा छन् उनिहरुले गरि खालान जस्तो लाग्दैन’ उनले भने ‘जेठो छोरो भारत तीर छ, कान्छो छोरो खाडी तिर”घर फर्के भने बिहान देखि बेलुका सम्म त्यतिकै बरालिन्छ्न,उनिहरुले कमाई गरेको पैसा कस्तो हुन्छ मलाई थाहा छैन,” च्यामेले हलो जोत्नुको बाध्यता सुनाए। उनका दुई छोरा, श्रीमति नानातिना अहिले घरमा छन। हलो जोत्न बाबुको बिरासत सम्हाल्ने छोरा आफु नै जेठो छोरो भएकोले च्यामेले नै खेतीपातीको जिम्मा सम्हाल्ने आँट गरेका थिए । यो बस्तीमा कामदार (हली) पाउन गाह्रो थियो । मरन्ठानामा धेरै वर्षसम्म हलो जोत्ने यी बृद्ध ब्यक्ति अहिले यो बस्तीमा नियमित हलो जोत्ने उनी एक मात्र हुन ।सुनारले हलो जोत्ने गोरु सुरु देखि नै आफुले नै पाल्दै आएका छन । श्रीमति पनि वृद्ध भएकाले श्रीमतिको स्याहार गर्ने खाना पकाउने र घरको काम गर्दागर्दै उनको बिहान बित्छ । नौ बजेपछि दिउँसो अबेलासम्म उनी ‘ह ह तारे, ह ह माले’ भन्दै हलो जोत्न व्यस्त हुन्छन । यो बस्तीमा उनकै जस्तो हलो जोत्ने पौरखिको सङ्ख्या धेरै कम छ । भएका युवा विदेश गएपछि गाउँमा महिला, बूढापाका र केटाकेटीमात्र बाँकी रहेको बताउँछन् स्थानीय मा बि बिध्यालयका शिक्षक टीका बहादुर के सि । “युवाहरु विदेश गएका छन्, खेती नगरी खाने अर्को माध्यम छैन,” स्थानीय सुनारको दैनिकी सुनाउँदै के सि भन्छन्-“नेपालको राजनीति स्वार्थ मौलाउदो छ तर जननिती स्वार्थ कहिल्यै मौलाएन ” युबाहरुको सक्रियतामा देशमा निकै ठु-ठुल्ला परिवर्तनहरु पनि आए । तर त्यस्को बदलामा राज्यले के दियो ? उनी प्रश्न तेर्साउछन। यस बस्तीका धेरैजसो नौजवान वैदेशिक रोजगारीमा छन् । गाउँमा वृद्ध नै धेरै छन्। मरन्ठानाको यो क्षेत्र फाँटिलो र उर्वर खेतमा यहाँ धान, मकै, गहुँ र तरकारी बालीको खेती गरिन्छ । यतिबेला मकै छर्न खनजोतको चटारो छ गाउँमा । बिहान यहाँ खेतैभरि हाते ट्याक्टरले हलो जोतिरहेको देखिन्छ । हलो जोत्दा खासै गाह्रो नलागेको सुनार बताउँछन् । “गोरु बद्मास परे भने चाहिँ अलि गाह्रो हुन्छ,” खेत जोत्दाको अनुभव सुनाउँदै उनि भन्छन्, “बाँझो माटो जोत्दा अलि धौ हुन्छ ।” घरको धन्दा सकेरमात्र आफू हलो जोत्न जाने गरेको उनी बताउँछन् । हिउँदमा मकै छर्ने बेला होस् वा बर्खामा धान रोप्ने बेला, खेतमा खेत जोतिरहेको अवस्थामा यी बृद्धलाई देख्न पाइन्छ । स्वदेशमै युवाहरूलाई गरिखाने बाताबरण हुने हो भने आफ्नो परिवारको साथमा बसेर काँधमा हलो र हातमा कोदाली बोक्न युवा गाउँ फर्कने थिए कि ?
ब्यबस्था फेरियो तर, अझै फेरिएन ८७ बर्षीया च्यामेको दैनिकी
ब्यबस्था फेरियो तर, अझै फेरिएन ८७ बर्षीया च्यामेको दैनिकी
Advertisement
तपाईको प्रतिक्रिया